Uitbreidingsinvesteringen zijn investeringen en bijdragen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe activiteiten of expansie van de huidige activiteiten. Het betreft

• Gebiedsgerichte investeringen (ontwikkellocaties en stedelijke vernieuwingslocaties);
• Infrastructurele projecten;
• Maatschappelijke voorzieningen voor zover het niet gaat om vervangingsinvesteringen of onderhoud.

Uitbreidingsinvesteringen worden integraal afgewogen in het Investeringsfonds. Het financieel kader daarbij wordt bepaald door de omvang van het fonds. Hieronder staan de grootste wijzigingen in zowel de voeding als de beoogde uitputting van het Investeringsfonds beschreven. Een uitgebreide toelichting op alle projecten in het Investeringsfonds is opgenomen in  het MPG 18.2 dat parallel aan de Begroting 2019 aan de Raad wordt aangeboden.

Voeding Investeringsfonds

In het coalitieakkoord is afgesproken om vanaf 2021 de jaarlijkse voeding van het fonds met € 0,5 miljoen te verhogen. Er zijn nieuwe voorzieningen nodig omdat er meer woningen gebouwd worden. Met de structurele verhoging wordt de financiële ruimte vergroot voor de realisatie van voorzieningen die gepaard gaan met de groei van Zaanstad. Daarnaast is de verwachting dat er ruim € 1 miljoen meer uit de reserve infra onttrokken worden. De reserve infra bevat bijdragen vanuit getekende exploitatieovereenkomsten en grondexploitaties (kostenverhaal) voor de bekostiging van investeringen met openbaar nut die het plangebied overstijgen en niet aan één plan kunnen worden toegerekend. Het gaat dan om infrastructuur, grootschalige recreatieve voorzieningen en openbaar vervoersvoorzieningen. De bijdragen worden via deze reserve gedoteerd aan het Investeringsfonds.

Uitputting Investeringsfonds

De besluitvorming over uitbreidingsinvesteringen ten laste van het IF vindt in drie stappen plaats. Iedere stap vraagt besluitvorming door de raad.

• Plaatsing van een investering op de wensenlijst
• Het reserveren van een bedrag binnen het fonds om de investering mogelijk te maken
• De kredietaanvraag voor de investering voorleggen aan de raad

Ten behoeve van de begroting 2019 zijn de uitgaven geactualiseerd van de lopende en toekomstige projecten waarvoor in het Investeringsfonds middelen zijn gereserveerd. Dat heeft bij een aantal projecten geleid tot verschuivingen van een deel van de uitgaven naar een later moment. Dat geldt bijvoorbeeld voor de uitgaven aan buurthuis de Poelenburcht en infrastructurele aanpassingen bij de Busbrug. Er zijn geen bedragen substantieel gewijzigd.

Voor de volgende reserveringen zijn inmiddels raadsbesluiten genomen, waardoor de uitvoering is of kan worden gestart. Het gaat om de projecten:

• Warmtenet (raadsbesluit 2017/28543 )
• Een deel van de uitvoeringsagenda Toerisme (raadsbesluit 2018/11257 )
• Inverdan Dam en Omgeving (raadsbesluit 2018/11435 )
• Aanjaaginvesteringen openbare ruimte Kogerveld (raadsbesluit 2018/13692 )
• Busbrug (raadsbesluit 2018/5154 )
• Verkeersveiligheid (raadsbesluit 2018/ 5870 )

Er resteren nu nog zeven projecten waarvoor bedragen zijn gereserveerd, maar waarvoor de raad nog geen kredietaanvraag heeft ontvangen. Het gaat om de volgende projecten en bedragen:

• € 14 miljoen A8/A9
• € 1,5 miljoen Spoorse Doorsnijdingen
• € 4,6 miljoen IKEA/Zuiderhout
• € 1,4 miljoen Buurthuis Poelenburcht
• € 0,15 miljoen voor de lift Bodecentrumkade
• € 0,4 miljoen Agenda Toerisme
• € 0,25 miljoen Aanjaaginvesteringen vastgoed - Russische buurt

Wensenlijst Investeringsfonds

Op de wensenlijst staan projecten waarvan de raad heeft besloten dat ze in aanmerking komen om gedekt te worden uit het Investeringsfonds, maar waartoe de raad nog een besluit tot reservering moet nemen. Het voorstel is om twee projecten toe te voegen aan de wensenlijst.
De raad heeft op 17 mei 2018 gesproken over de locatiekeuze van zwembad De Slag en optimalisatie van sportpark Hoornseveld. Het college heeft toen opdracht gekregen om een financiële businesscase op te stellen voor het Hoornseveld (raadsbesluit 2018/8667). Op dit moment wordt de totale gemeentelijke bijdrage aan het sportveld wordt ingeschat op € 18 miljoen, waarvan een deel uit het Transformatiefonds kan komen en een deel (€ 12,3 miljoen) uit het Investeringsfonds. Het voorstel is om dit laatste bedrag voor sportpark Hoornseveld aan de wensenlijst van het IF toe te voegen. De tweede toevoeging aan de wensenlijst betreft investeringen in maatschappelijke voorzieningen. Als gevolg van de beoogde uitbreiding van de stad met 20.000 woningen en 50.000 inwoners is een globale doorrekening gemaakt van de benodigde investeringen in maatschappelijke voorzieningen. Als er wordt uitgegaan van een bouwproductie van 3.750 woningen in de komende collegeperiode, dan komt het benodigde investeringsbedrag voor onderwijs, sport, basisvoorzieningen welzijn (ruimte voor sociaal wijkteam, jeugdteam, buurthuis) en kunst/cultuur uit op circa € 63 miljoen. Ervan uitgaande dat de groei van de stad voor een deel opgevangen kan worden binnen de huidige voorzieningen, resteert een bedrag van circa € 32 miljoen. Voor uitbreiding van onderwijsvoorzieningen is rekening gehouden in het Meerjareninvesteringsprogramma. Voor de overige maatschappelijke voorzieningen (€ 9 miljoen voor uitbreiding bij 3.750 woningen) zal een beroep worden gedaan op het Investeringsfonds.  

De volledige wensenlijst bestaat uit:

• € 11,5 miljoen Verbetering en inrichting Thorbeckeweg
• € 1,5 miljoen Verbetering Bernardweg
• € 6 miljoen Fietsverbindingen (uitvoering fietsnota)
• € 0,5 miljoen Verkeersveiligheid
• € 3,6 miljoen Vaartbrug
• € PM Spoor onder de grond
• € 1 miljoen Oostoever Burcht/Sluis/Oostkade
• € 10,5 miljoen Kwaliteit bestaande woningbouw
• € 5 miljoen Aanjaaginvesteringen en nog niet belegde middelen MAAK.Zaanstad
• € 12,3 miljoen Sportpark Hoornseveld
• € 9 miljoen maatschappelijke voorzieningen

Verloop Investeringsfonds

In de volgende grafiek is het verloop van het saldo van het Investeringsfonds opgenomen wanneer de raad instemt met alle (toekomstige) kredietvoorstellen van de gereserveerde projectbedragen. De grafiek laat zien dat de omvang van het Investeringsfonds hiervoor toereikend is. In de grafiek is ook zichtbaar dat er met de huidige voorziene dotaties te weinig middelen beschikbaar zijn om alle geïnventariseerde investeringswensen te kunnen uitvoeren. Deze ontwikkeling illustreert de noodzaak tot extra dotaties aan het Investeringsfonds, dan wel tot bijstelling van de investeringsambities.