Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam

GGD Zaanstreek-Waterland beschermt, bewaakt en bevordert de gezondheid en de sociale veiligheid van alle mensen in de regio. Daarbij staat een preventieve en collectieve aanpak voorop, met specifieke aandacht voor bevordering van participatie en ondersteuning van de eigen regie van mensen. Als uitvoeringsorganisatie van de gemeenten sluit de GGD aan bij de gemeentelijke verantwoordelijkheden in het sociaal domein.

Een lid van het Algemeen Bestuur (AB) heeft in de vergadering van het AB één stem. In die gevallen waarin Zaanstad en Purmerend zwaarwegende bezwaren hebben tegen een voorstel en met het oog daarop tegenstemmen, leidt die tegenstem tot verwerping van het voorstel. Het voorgaande is niet van toepassing op het voorstel tot vaststelling van de begroting respectievelijk de jaarrekening van de GGD. Wethouder Mutluer is lid van het AB, plaatsvervanger wethouder Slegers

Het Rijksvaccinatieprogramma wordt in 2019 de verantwoordelijkheid van de gemeente. Het RijksInstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bepaalt het programma en stelt middelen beschikbaar aan gemeenten via het gemeentefonds. Deze middelen zijn niet geoormerkt en gedurende het jaar vinden tot op heden steeds aanpassingen plaats in het programma waarvoor bij de voor- en najaarscirculaire middelen beschikbaar worden gesteld. Ook deze middelen zijn niet geoormerkt. Ze zijn echter nodig om deze wettelijke taak uit te kunnen voeren. Binnen de GR zullen hierover afspraken moeten worden gemaakt.

Gemeenten zijn wettelijk verplicht om een GGD in stand te houden voor de uitvoering van de taken op het gebied van de publieke gezondheidszorg. Het risicoprofiel van de GGD is hoog: de financiële bijdrage in de Gemeenschappelijke Regeling is groot (ruim € 5,5 mln. in 2019), terwijl de gemeente Zaanstad, in verhouding tot deze financiële bijdrage, maar beperkte invloed heeft in het Algemeen Bestuur. Iedere gemeente heeft één stem. Dit betekent voor Zaanstad een stemverhouding van 12% en een financiële bijdrage van 47% in het gemeenschappelijke deel. De politieke en maatschappelijke betrokkenheid zijn eveneens groot: de activiteiten van de GGD betreffen de gezondheid van de inwoners. Een probleem op het gebied van volksgezondheid haalt direct de pers en heeft zijn weerslag op de politiek.

Naast de wettelijk verplichte taken van de GGD, heeft de gemeente Zaanstad ook andere uitvoeringstaken belegd bij de GGD. Vooral door de decentralisaties in het sociale domein heeft een herijking van taken van de GGD plaats gevonden, wat vorm heeft gekregen in de concept visie ‘In Beweging’, die in 2016 met de raden is besproken en vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de GGD. De grootte van de contracten met verschillende gemeenten is gegroeid tot € 11,2 miljoen in 2018. De Zaanse contractafspraken vormen al meerdere jaren zo’n 70% hiervan. Deze zijn vooral gericht op preventieve jeugdzorg en uitvoering van de Jeugdwet via twee Jeugdteams.

De GGD presteert al jaren conform de opgestelde begrotingen en de verwachting is dat dit ook in 2019 het geval zal zijn. Tweemaal per jaar worden aan gemeenten voorschotten in rekening gebracht voor de GR..

In alle contracten die de GGD met gemeenten heeft afgesloten, zijn betalingsafspraken gemaakt. Deze variëren per contract.

• De decentralisaties leiden tot meer verscheidenheid in (de uitvoering van) beleidskeuzes bij de deelnemende gemeenten op gebieden als participatie en (jeugd)gezondheidszorg. Wanneer de behoeften of verwachtingen van de gemeenten in de GR uiteen gaan lopen als het gaat over dienstverlening en bekostiging, maar slechts gestuurd kan worden met elkaar, dan kan een bestuurlijk spanningsveld ontstaan. Het risico is dat geen vorm gevonden wordt om ruimte te bieden aan het eigen beleid van de deelnemende gemeenten en dat de dienstverlening van de GGD aan de inwoners van Zaanstad niet in overeenstemming is met de wens van het bestuur.
• De GGD is eigen risicodrager voor de WW. In 2016 is het AB geadviseerd over dit risico en heeft besloten geen aparte stichting in het leven te roepen om risico’s af te wentelen, ook omdat de deelnemende gemeenten een fatsoenlijk personeelsbeleid willen voeren. WW-risico’s die voortkomen uit het beëindigen van projecten worden via contractafspraken afgedekt. In essentie betekent dit dat het WW-risico terecht komt bij de gemeente die de taak bij de GGD weghaalt. Bij bezuinigingen is er een frictiebudget binnen de GGD belegd dat dit (deels) op kan vangen. Voor Zaanstad is dit € 220.000

• Om samen te kunnen blijven sturen is het van belang dat in het bestuur gesproken kan worden over de belangen van individuele gemeenten en dat oplossingen gezocht en gevonden worden die zoveel mogelijk recht doen aan de ruimte die gemeenten vragen. Dit vraagt bereidheid van alle deelnemers, maar zeker ook van het GGD management, om met gevoel voor verhoudingen en rollen deel te nemen aan de discussies en een open dialoog te faciliteren. Zaanstad zal hier aandacht voor blijven vragen.
• De contractmanager heeft twee keer per jaar overleg met het Management team van de GGD over de resultaten en financiën van de contracttaken om zo vroeg mogelijk aan te kunnen geven of een contracttaak zal worden beëindigd. Indien een project beëindigd wordt bij de GGD, dan worden eventuele frictiekosten die ontstaan omdat personeel niet herplaatsbaar is binnen de organisatie of bij een andere werkgever, uit het frictiebudget betaald en het budget wordt tot het afgesproken saldo aangevuld.

Gemeenschappelijke regeling - regeling zonder meer

Gezamenlijke inkoop en beleidsvoorbereiding en -uitvoering.

Deze lichte vorm van publieke samenwerking kent geen bestuur.

De RZM, een lichte variant van een gemeenschappelijke regeling, betreft de afspraak tot samenwerking op twee onderdelen van de drie decentralisaties (Jeugdhulp en Wmo) met de 7 andere gemeenten in Zaanstreek-Waterland (Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Purmerend, Waterland en Wormerland). Om deze samenwerking in de praktijk te realiseren, heeft de gemeente Zaanstad vanaf 2014 met de regiogemeenten een Dienstverlenings- en samenwerkingsovereenkomst “Regionale Inkoop Sociale Domein” (hierna: DVO) afgesloten. De huidige DVO is geldig voor de periode 2016 tot en met 2018. De regiogemeenten hebben een mandaat/volmacht verleend aan de gemeente Zaanstad om namens hen de inkoop te organiseren, overeenkomsten aan te gaan en het contractmanagement uit te voeren. Voor de Wmo voert Zaanstad het contractmanagement uit van de Basis- en Deelovereenkomsten op basis van de gevolgde Bestuurlijke aanbesteding. In 2015 is de samenwerking geëvalueerd. De gemeenten Purmerend en Beemster hebben toen besloten om ten aanzien van de Wmo vanaf 1 januari 2016 zelf hun inkoop- en contractmanagement te organiseren. De gemeente Edam-Volendam doet met ingang van 1 juli 2016 zelf het inkoop- en contractmanagement t.a.v. de Wmo. Deze wijzigingen zijn verwerkt in de huidige DVO. De uitgetreden gemeenten willen de zorg dichter op hun inwoners organiseren. Voor de Jeugd regelt Zaanstad de inkoop en het contractmanagement van de Regionale raamovereenkomsten die de regio Zaanstreek-Waterland samen met de regio Amsterdam-Amstelland met zorgaanbieders heeft afgesloten.

De voorbereidingen zijn gestart om de gemeeenschappelijke regeling en DVO te vernieuwen. De aanpassingen worden besproken met de regiogemeenten. Vervolgens zullen deze in het najaar 2018 aan de colleges en raden worden voorgelegd. De nieuwe gemeenschappelijke regeling en DVO zal dan per 1 januari 2019 ingaan.

Deze gemeenschappelijke regeling, een Regeling Zonder Meer (RZM), is een lichte regeling, die tot stand komt door een overeenkomst tussen de deelnemende gemeenten. De regeling is een samenwerkingsverband dat geen grote risico’s kent. Omdat onder deze regeling een dienstverleningsovereenkomst, mandaten, inkoopcontracten met zorgaanbieders liggen waar veel geld in omgaat, wordt deze regeling in het middelgroot risicoprofiel ingedeeld. Daarnaast gaan de decentralisaties gepaard met bezuinigingen.

Niet van toepassing. Regeling Zonder Meer is geen rechtspersoon.

Regeling Zonder Meer is een algemeen bestuurlijk kader. Concrete taken en bevoegdheden zijn opgenomen in de privaatrechtelijke overeenkomst (DVO) en in overeenkomsten die met zorgaanbieders zijn afgesloten. Daar kunnen risico’s uit voortvloeien, zoals:

• volgens de DVO kan de gemeente Zaanstad aansprakelijk worden gesteld als zij haar inkooptaken op basis van de DVO niet deugdelijk uitvoert;
• een (of meer) deelnemende gemeente(n) kan (kunnen) besluiten om uit de RMZ te treden of/en de DVO  met een opzegtermijn van minimaal 6 maanden op te zeggen. In dit geval zijn de aan Zaanstad verleende mandaten en volmachten niet meer geldig. Dit kan financieel nadelig zijn voor Zaanstad, omdat Zaanstad het inkoop- en contractmanagement regelt en niet altijd binnen de opzegtermijn van haar verplichtingen af kan (personeel);
• de achterblijvende deelnemende gemeenten kunnen imagoschade lijden, geen uniforme inkoopwijze in de regio meer uitvoeren, ect.;
• uit de overeenkomsten die met de zorgaanbieders zijn afgesloten kunnen eventuele financiële/juridische risico’s voortvloeien (aanbieder presteert niet, niet deugdelijk of hij gaat failliet).

In samenwerking met het Nederlands Adviesbureau Risicomanagement is een traject Risicomanagement uitgevoerd, waarbij per contractpartner de (contractuele) risico’s en beheersmaatregelen in beeld zijn gebracht.

De aansprakelijkheid van Zaanstad wanneer wij de DVO niet deugdelijk uitvoeren, is beperkt tot het bedrag dat voor de dienstverlening is ontvangen van de omliggende gemeenten, te weten 40% van de totale kosten (totale kosten voor 2016 € 720.000).

DVO-partijen hebben regelmatig contact met elkaar. Zodoende ontvangt Zaanstad regelmatig feedback op haar optreden als regionale inkoop- en contractmanager.

Ook reguliere gesprekken met zorgaanbieders over de voortgang en kwaliteit van dienstverlening beperken het risico op een onverwachte beëindiging van overeenkomsten en schadeclaims die daaruit kunnen ontstaan.